Μονόγραμμα Δ

Δέλτα (Δ,δ,δ΄)

Δέλτα. «Καλείται δὲ Δέλτα διὰ τὸ τρίγωνον σχῆμα του, ἐπειδή ἡ Δέλτος ἔστι πίναξ ἐν εἴδει τριγώνου, παρὰ τὸ δέλω(=δελεάζω), ὅθεν δελτωτός/ή/όν, τὸ ἐν τοιαύτῳ σχήματι πεποιημένον.. καὶ ἐπειδὴ παρὰ τοῖς Ἀρχαῖοις γραφαίτινας ἐδιπλόνοντο κατά τοῦτο τό σχῆμα, ἐντεύθεν ὠνομάζοντο μετέπειτα Δέλται ὅλα τά συγγράμματα, ἤ βιβλία ὁποιουδήποτε σχήματος». Λεξ.Ἑλλην.Γλώσ.Ἄνθιμου Γαζῆ.

Τό Δέλτα συμβολίζει κυρίως τήν δύναμιν, ὁ δέ ἦχος του εἶναι ἕνας δ..δ.. δοῦπος.

Τό γράμμα ἔρχεται ἀπ' εὐθείας ἀπό τήν Γραμμική Β΄. Ἐκεῖ, ὅπως φαίνεται καί στήν φωτογραφία, θυμίζει τρίκορφη ὀροσειρά ἀλλά καί σειρά τριῶν κορυφῶν δένδρων. Τόσο τά ὄρη ὅσο καί τά δένδρα, συμβολίζουν τήν δύναμιν καί τήν σταθερότητα τῆς φύσεως, λογικό ἕνα γράμμα πού συμβολίζει τήν δύναμιν καί τήν σταθερότητα νά πῆρε τό σχῆμα του ἀπό αὐτά.

Τά ἀρχικά μονοσύλλαβα ρήματα πού ἀρχίζουν ἀπό Δέλτα εἶναι τά δῶ, δμῶ καί δρῶ.

1.δέω-δῶ (Δ+ἔω=πορεύομαι), διά τῆς δυνάμεως τοῦ Δέλτα πορεύομαι καί δῶ=δένω, δεσμεύω ἀλλά καί δίδω, δίδωμι, γιά νά δώσεις πρέπει νά ἔχεις δύναμιν.

2.δμῶ=δαμάζω, κατ' ἐξοχήν ρῆμα δυνάμεως

3.δρῶ. Κατά τό Ἐτυμολογικό τό Μέγα:«Δρῶ σημαίνει τέσσαρα:1) δρῶ, τὸ κρατῶ, 2) τὸ ὑπηρετῶ, 3) βλέπω («ὑπόδρα ἰδὼν»), 4) πράττω, ἐξ οὗ δρᾶμα».

Ὁ Πλάτων στόν Κρατύλο (427Β) ὁμιλεῖ διά τήν δύναμιν «τῆς τοῦ Δέλτα συμπιέσεως», διότι ὡς σχῆμα τό Δέλτα δέλει(δελεάζει) καί μαγνητίζει μέ τήν δυναμικότητά του, συμβολίζων τήν σταθερότητα καί τήν ἰσορροπία τῆς φύσεως καί τοῦ σύμπαντος κόσμου.

Τό τριγωνικό του σχῆμα παραπέμπει καί στό Ἀριστοτελικό: «...οὐκ ἔστιν ἄλλο μέγεθος, διὰ τὸ τὰ τρία πάντα εἶναι καὶ τὸ τρὶς πάντῃ. Καθάπερ γὰρ φασὶ καὶ οἱ Πυθαγόρειοι, τὸ πᾶν καὶ τὰ πάντα τοῖς τρισὶν ὥρισται» (Ἀριστ.Περί Οὑρανοῦ). Τά πάντα ἔχουν ὁρισθεῖ διά τῆς τριάδος.

Τά Σχόλια Vaticana (Eἰς Διονύσιον τὸν Θρᾶκα) ἀναφέρουν ὅτι τό Δέλτα «Διάρτιον ἐστὶ», ἐννοῶντας ἄρτιον, δηλαδή ἰσόπλευρον.

Τό Δέλτα εἶναι ὁ ...χαμαιλέων τῶν συμφώνων. Ἐναλλάσσεται μέ πάρα πολλά σύμφωνα:

1. μέ τό β, σάνδαλον/σάμβαλον, ὀβελός/ὀδελός,

2. μέ τό γ, γᾶ/δᾶ/γῆ,

3. μέ τό ζ, Δεύς/Ζεύς, ζά/δά

4. μέ τό θ, ἄνδηρον/ἄνθηρον,

5. μέ τό κ, δαίω/καίω, δνόφος/κνέφας,

6.μέ τό λ, δάκρυμα/λάκρυμα,

7. μέ τό σ, ὀδμή/ὀσμή,

8. μέ τό τ, γδοῦπος, κτύπος.

Τό Δέλτα, λοιπόν, ἐκφράζει κυρίως Δύναμιν στίς πάμπολλες λέξεις πού ἀρχίζουν ἀπ' αὐτό, ἐνδεικτικῶς: Δύναμις, Δρῦς, Δένδρον, Δασύς, Δῖος, Δεσμός, Δόμος, Δῶμα, Δάν, Δόνησις, Δαίω(=τεμαχίζω), Δάκνω=δαγκώνω, Δαμάζω, Δείδω, Δύω, Δηλέομαι, Δόλος, Δέρω, Δράττω, Δρέπανον καί ἄλλες οὐκ ἔστιν ἀριθμός.

Τό Δέλτα εἶναι τό μόνο σύμφωνο πού δέν ἐτυμολογεῖ τό Ἐτυμολογικό τό Μέγα. Αὐτό νομίζω δείχνει καί τήν παλαιότητα τοῦ γράμματος. Ἐπίσης ἄν καί ἔχει τρεῖς πλευρές, κατά σειρά στήν ἀρίθμηση συμβολίζει τό τέσσερα, ἕναν σταθερότατο καί ἄρτιο ἀριθμό.

Τό Δέλτα, λοιπόν, ὡς τό τέταρτο γράμμα τῆς ἀλφαβήτου, ἔχει ἀριθμητική ἀξία τέσσερα (δ΄), εἶναι δὲ ἄφωνο ὀδοντικό σύμφωνο γι' αὐτό καί ἐναλλάσσεται κυρίως μέ τά ἄλλα δύο ἄφωνα ὀδοντικά σύμφωνα, τό Ταῦ καί το Θῆτα, πλήν φυσικά τῶν ἐναλλαγῶν πού ἀναφέρθηκαν παραπάνω.